Bij de huisarts zijn er ongeveer 2,8 miljoen mensen met een hoge bloeddruk en bijna 1,5 miljoen met een verhoogd cholesterolgehalte bekend. Ook in de praktijk zien wij veel patiënten met hart- en vaatziekten, zoals een hartinfarct, beroerte of claudicatio (etalagebenen). Deze slechte condities van de aderen worden veroorzaakt door ontstekingen als gevolg van een ongezonde leefstijl, zoals verkeerde voeding, roken en onvoldoende beweging.
Wat is cholesterol en wat doet het in ons lichaam?
Cholesterol is een vetachtige stof die een aantal belangrijke functies heeft in ons lichaam. Zo zorgt het voor de productie van belangrijke hormonen, vitamine D, gal en een goede conditie van de celwanden. Een klein deel van het cholesterol krijg je binnen via de voeding (ongeveer 20%). Het grootste deel wordt in de lever aangemaakt (ongeveer 80%).
Als je meer cholesterol via de voeding binnenkrijgt compenseert de lever dit door minder cholesterol te produceren.
Er zijn twee soorten cholesterol: LDL en HDL
- Met name LDL is slecht voor je. Dit komt doordat het vast blijft plakken op de beschadigde plekken in je bloedwand. Bij een ongezonde leefstijl raken de de vaatwanden steeds verder beschadigd. Daardoor blijft er meer LDL plakken, wat kan leiden tot een plaque die blijft groeien en uiteindelijk de ader kan afsluiten met een hartaanval of beroerte als gevolg (zie afbeelding 1). Het bovenste plaatje is een bloedvat zonder beschadigingen. Op het middelste plaatje zie je plaque-vorming. Op het onderste plaatje is het bloedvat volledig afgesloten.
- HDL is juist goed cholesterol. Het neemt LDL-cholesterol in zich op en vervoert dit naar de lever waar het kan worden afgebroken. Hierdoor verdwijnen de schadelijke effecten. Het houdt de binnenste laag van de aderwand schoon.
Afbeelding 1:www.bloedwaardentest.nl
Wat is een hoge bloeddruk en hoe ontstaat het?
Bij het meten van de bloeddruk wordt onderscheid gemaakt tussen (systolische) bovendruk en (diastolische) onderdruk.
Systolische druk is het moment dat het hart samentrekt en er veel bloed door de slagaderen wordt gepompt. Hierdoor stijgt de druk op de vaatwanden.
Diastolische druk is het moment dat de hartspier ontspant en deze weer volloopt met bloed. De druk op de vaatwanden neemt hierbij af.
Een bovendruk van 120 of lager is ideaal. Waardes tot 135/140 worden ook nog als gezond beschouwd maar hoe lager de bloeddruk is, hoe beter.
Voor een gezonde onderdruk geldt dat deze 90 of lager moet zijn.
De bloeddruk kan gedurende de dag erg variëren en daarom is het belangrijk, zeker wanneer deze in het grensgebied zit, deze met enige regelmaat te meten. Bij twijfel zal er door de huisarts vaak een 24-uurs meting gedaan worden.
Een hoge bloeddruk ontstaat, net zoals een verhoogd cholesterolgehalte, door een slechte conditie van de vaten (en dus door een ongezonde leefstijl).
De vaten worden minder flexibel waardoor de (bloed)druk stijgt.
Hoe kunt u de conditie van de vaten verbeteren?
- Stop met roken!
- Ga meer bewegen; elke dag minstens 30 minuten op een intensiteit waarbij de hartslag iets versnelt. Het bewegen kan natuurlijk ook in delen opgesplitst worden en over de dag verdeeld worden. Hoe meer je beweegt, hoe gunstiger dit zal zijn voor de conditie van de vaten.
- Eet zo min mogelijk zout. Let op: bijna alle pakjes, zakjes en potjes bevatten enorm veel zout, dus probeer vers te koken.
- Eet minder verzadigde vetten (zoals friet, chips, taart) en minder geraffineerde suikers (zoals snoep, koek).
- Bij overgewicht; probeer af te vallen.
Nog enkele aanvullende tips voor het verlagen van je cholesterolgehalte:
- Eet meer vitamine C. Dit is een belangrijke antioxidant die de ontstekingswaardes kan verlagen. Veel fruit en groenten zitten vol met vitamine C. Fruitsoorten met veel vitamine C zijn zwarte bessen, kiwi, aardbei en sinaasappel. Bij groentes kun je denken aan spruitjes, boerenkool, rode kool en broccoli.
- Drink vaker groene thee (maximaal 5 kopjes per dag). Ook hierin zitten stoffen die de ontstekingsreactie kan remmen.
- Rustige lichaamsbeweging (zoals wandelen en fietsen) zorgt ook voor ontstekingsremming. Het beste effect heb je als je vlak voor de maaltijd beweegt.
- Zorg voor meer omega 3 in je voeding. Dit kan zorgen voor hogere HDL-waardes en werkt ook nog eens ontstekingsremmend. Je vindt omega 3 vooral in vette vis (zalm, makreel, haring, tonijn), noten (in het bijzonder walnoten, amandelen en macadamianoten) en groene bladgroenten en koolsoorten.
- Overige voedingsmiddelen/kruiden die de LDL helpen verlagen: avocado, kurkuma, knoflook, pure chocolade met >70% cacao, peulvruchten, volkoren granen.
Bronnen:
Cholesterol | Volksgezondheid en Zorg. (z.d.). Geraadpleegd op 23 januari 2023, van https://www.vzinfo.nl/cholesterol
OptimaleGezondheid.com. (2016, 22 maart). De samenhang van cholesterol en ontstekingen. Geraadpleegd op 23 januari 2023, van https://www.optimalegezondheid.com/de-samenhang-van-cholesterol-en-ontstekingen/
Zwaan, J. (2019, 14 november). 20 wetenschappelijk bewezen manieren om je cholesterol natuurlijk te verlagen. aHealthylife.nl. Geraadpleegd op 23 januari 2023, van https://www.ahealthylife.nl/20-wetenschappelijk-bewezen-manieren-om-cholesterol-natuurlijk-verlagen/
Zwaan, J. (2017, 12 januari). 13 Cholesterolverlagende voedingsmiddelen. aHealthylife.nl. Geraadpleegd op 23 januari 2023, van https://www.ahealthylife.nl/13-cholesterolverlagende-voedingsmiddelen/