Lipoedeem is een aandoening waarbij vetweefsel ongelijkmatig over het lichaam verdeeld is. Lipoedeem betekent letterlijk ‘vetzwelling’ en staat ook bekend als ‘pijnlijk vetsyndroom’.
Het is een aangeboren afwijking, de vetcellen trekken meer vocht aan en absorberen dit net als een spons.
Het is een niet vaak voorkomende chronische aandoening van het vetweefsel die vrijwel alleen bij vrouwen voorkomt. Kenmerkend voor lipoedeem is de symmetrie: de afwijkende vetverdeling doet zich voor aan beide zijden.
Er ontstaan plaatselijke vetophopingen met name in de onderste extremiteit; de heupen, billen, dijen, binnenkant van de knieën en de onderbenen.
Minder vaak komt voor dat (ook) de armen zijn aangedaan. De voeten en enkels blijven slank. Lipoedeem wordt meestal pas zichtbaar na de puberteit.
Factoren die een rol spelen bij het ontstaan van lipoedeem
- Hormonale factoren (vrouwelijke hormonen)/schildklier
- Erfelijke factoren
Symptomen en klachten
De eerste symptomen van lipoedeem zijn zware, pijnlijke en gezwollen benen waarbij het overtollige vetweefsel abrupt stopt bij knieën of enkels.
Handen en voeten zijn bij deze vorm van oedeem niet aangedaan, in tegenstelling tot andere vormen van oedeem. Het boven- en onderlichaam kunnen wel twee tot drie kledingmaten verschillen.
Er wordt vaak een koud gevoel in de benen waargenomen. In de loop van de dag kunnen de klachten toenemen en deze verergeren voornamelijk bij warm weer.
Het been hoog leggen doet bij lipoedeem de klachten niet afnemen. Het weefsel is erg gevoelig, de pijn kan variëren van mild tot extreem waarbij een lichte aanraking of druk al niet te verdragen is.
De huid oogt walnootachtig als een extreme vorm van cellulitis (sinaasappelhuid). Er kunnen snel blauwe plekken ontstaan.
Gewichtsverlies lost dit probleem niet op, de ongelijke verdeeldheid tussen onder- en bovenlichaam blijft bestaan.
Bron: www.juzo.com/nl-be/service-en-informatie/goed-geinformeerd/lipoedeem
Vrouwen met lipoedeem klagen vaak ook over vermoeidheid, lichamelijke inspanning blijkt dan moeilijk te zijn.
Door hun vermoeidheid zijn vrouwen met lipoedeem soms beperkt in hun mobiliteit. Dit kan invloed hebben op hun dagelijkse functioneren en leiden tot maatschappelijke isolatie, psychosociale klachten en obesitas.
Herkent u deze klachten
Als u deze klachten herkent, kunt u het beste een huisarts of medisch specialist benaderen voor een diagnose en een gezondheidsprofiel.
Het is wenselijk om meerdere disciplines te benaderen, denk aan een fysiotherapeut met de specialisatie oedeemtherapie en spierkrachtsoefeningen, diëtiste, psycholoog en/of chirurg.
Het is belangrijk dat lipoedeem in een vroeg stadium ontdekt wordt om verergering of complicaties tegen te gaan en mogelijke psychosociale klachten te ondervangen. Wanneer er sprake is van lymfoedeem kan dit verergeren door extreme kou en extreme warmte.
Datzelfde geldt voor verbranding door de zon, insectenbeten, geïnfecteerde wondjes of andere infecties en knellende kleding. Zorg dus altijd dat u desinfectie bij u heeft, om direct te ontsmetten.
Wat kunt u er zelf aan doen:
Huidverzorging
De hygiëne is met name belangrijk voor vrouwen met oedeem. Reinig en verzorg uw huid altijd met pH-neutrale verzorgingsproducten. Dit om de huidkwaliteit te verbeteren. Ook is het belangrijk om wondjes te proberen te voorkomen.
Comfortabele kleding
Draag altijd ruimvallende kleding en comfortabele schoenen met lage hakken. Dit zorgt ervoor dat u minder ongemak ondervindt van het lipoedeem. Draag geen strakke riemen of te krappe bh’s, dit knelt het lymfestelsel af of belemmert de bloedtoevoer naar plaatsen met oedeem.
Evenwichtige voeding
De vetophopingen bij lipoedeem worden niet altijd veroorzaakt door overgewicht. Daarom kunnen ze lichtelijk worden bestreden door een dieet te volgen. Het is echter wel nuttig om af te vallen en aan sport te doen (met compressie).
U moet hoe dan ook voorkomen dat u zwaarder wordt. Als richtlijn wordt de buikomvang aangehouden, tussen 70 en 90 cm. Mensen die te zwaar zijn krijgen eerder last van klachten van lipoedeem. Het is dan ook moeilijker te behandelen.
Geneesmiddelen
Helaas is er geen medicatie die lipoedeem kan genezen of verminderen.
Sport
Sporten is raadzaam, maar alleen als u uw compressiekousen of bandages draagt. Zonder compressie zou de omtrek van uw benen nog meer toenemen.
De volgende sporten worden vooral aanbevolen: wandelen (in een stevig tempo), nordic walking of aerobics. Andere sporten die goed voor u kunnen zijn, zijn aquagym en zwemmen. Hierbij heeft u geen compressiekleding nodig, omdat de waterdruk werkt als compressie.
Compressiekousen
Compressiekousen beperken lipoedeem of houden het ten minste stabiel. De kousen dienen bij voorkeur elke dag te worden gedragen (en ook tijdens sportactiviteiten).
Wat kunt u verder doen
Manuele Lymfedrainage
Als er sprake is van een duidelijke lymfeoedeem component, kan soms aanvullende therapie worden gegeven zoals manuele lymfedrainage, intensief zwachtelen gevolgd door het dragen van aangemeten steunkousen.
Deze behandeling kan alleen op indicatie plaatsvinden.
Liposuctie
Chirurgische behandeling in de vorm van het wegzuigen van vet (liposuctie). Dit kan dan het beste in een multidisciplinair behandelprogramma plaatsvinden en in een centrum dat ervaring heeft met alle vormen van behandeling van lipoedeem en lymfoedeem.
Een chirurgische ingreep in de vorm van liposuctie kan in een vergevorderd stadium de functionaliteit van het lichaam verbeteren, pijnklachten en zwelling verminderen en uw fysieke uiterlijk en kwaliteit van leven verbeteren.
Psycholoog
In sommige gevallen kan psychosociale hulp bijdragen aan het veranderen van het negatieve zelfbeeld zodat mensen zich beter in hun vel kunnen gaan voelen.
Fysiotherapie
Langdurige follow-up, begeleiding, objectieve effectmeting (zowel omtrek, gewicht en spierkracht) en zorgvuldige documentatie om te kijken of een behandelplan effectief is, is raadzaam.